Geestelijke gezondheidszorg (GGZ)

Subbranches: POH-GGZ, Generalistische basis-GGZ, Gespecialiseerde GGZ, Langdurige GGZ en de Forensische zorg.

GGZ staat voor geestelijke gezondheidszorg. Dit is gezondheidszorg die zich richt op het voorkomen en behandelen van psychische aandoeningen, zoals depressie, angst, ADHD, autisme en persoonlijkheidsstoornissen.

Ruim 40% van de Nederlanders krijgt ooit te maken met problemen van psychische aard. Het is belangrijk dat zij passende geestelijke gezondheidszorg (GGZ) krijgen. Voor hulp bij psychische problemen ga je eerst naar je huisarts. Die kan je binnen de praktijk helpen of je doorverwijzen naar de basis- of gespecialiseerde GGZ.

Huisartsenzorg, de POH GGZ, Basis GGZ en gespecialiseerde GGZ vallen onder de basis zorgverzekering van de Zvw. Na drie jaar behandeling met of zonder verblijf zal er overgegaan worden naar de langdurige GGZ die valt onder de Wlz. Geestelijke gezondheidszorg voor kinderen tot en met 18 jaar valt onder de Jeugdwet. Kijk hier voor meer informatie.

Informatie over de branche:

• In 2020 waren er:
  • Basis GGZ: 1469 vrijgevestigde organisaties en 198 instellingen.
  • Gespecialiseerde GGZ: 1597 vrijgevestigde organisaties en 323 instellingen.
  • Langdurige GGZ: 36 aanbieders.
  • POH-GGZ aanbieders: 6.282.
• Er is een afname te zien in het aantal vrijgevestigde aanbieders van basis-GGZ en gespecialiseerde GGZ. Daarentegen zijn er in deze branches enkele instellingen bijgekomen in 2020. Er zijn in 2020 ongeveer 140 minder aanbieders POH-GGZ dan in 2019. De vorig jaar ingezette daling van het aantal aanbieders lijkt daarom af te vlakken.
• De uitgaven aan geestelijke gezondheidszorg stijgen in 2020 naar 4,5 miljard euro.

Informatie over werkenden in de branche:

• In 2019 waren er 95.000 werknemers in de GGZ, in 2022 is dit 102.500 werknemers.
• In 2020 werkten de volgende aantallen beroepen in de GGZ:
  • Verpleegkundig specialisten: 600
  • Klinisch psychologen: 1780
  • Psychiaters: 2290
  • GZ-psychologen: 6810
  • Mbo-verpleegkundigen: 10.570
  • Hbo-verpleegkundigen: 7330
• In alle beroepen zijn tekorten en die worden komende jaren groter. Oorzaken van het personeelstekort:
  • 1. Veranderende vraag: er vindt een verschuiving plaats van mbo- naar hbo-personeel.
  • 2. Vergrijzing: ervaren medewerkers gaan met pensioen. De vacatures die ontstaan, blijken lastig in te vullen.
  • 3. Administratieve lasten zorgen voor meer werkdruk en minder werkplezier. Mede daardoor werken meer behandelaars nu als zzp’er.
  • 4. Te weinig opleidingsplaatsen: Door de hoge werkdruk is het ook nog eens lastiger geworden om behandelaren vrij te maken voor begeleiding.
  • 5. Bekostiging GGZ nog niet aangepast aan nieuwe opzet GGZ. In 2019 startte een pilot voor officiële financiering van ervaringsdeskundigen. Sinds 2020 moet inzet van ervaringsdeskundigen declarabel zijn.
• In 2021 zijn er 38.480 mensen ingestroomd in de branche. De verwachting is dat de instroom in de branche geestelijke gezondheidszorg een licht dalende trend zal laten zien tot en met 2031. De instroom wordt mede veroorzaakt doordat de tekorten zo groot zijn dat hier een aanzuigende werking door ontstaat.
• De uitstroom in 2021 was 31.760 mensen. De uitstroom in de branche zal naar verwachting licht fluctueren, maar blijft ongeveer gelijk. Dit wordt veroorzaakt door een steeds grotere groep werkenden die de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Het ziekteverzuim is ook gestegen, mede door corona.
• Meest voorkomende krapteberoepen: Verpleegkundig specialisten, klinisch psychologen, psychiaters, GZ-psychologen, Mbo-verpleegkundigen, Hbo-verpleegkundigen, organiseren en plannen.

Zijinstroom

Voorbeeld van een zij-instroomtraject

Informatie opleidingen:

• De Nederlandse GGZ zit in het O&O-fonds GGZ. Samen met de vakorganisaties bestuurt de Nederlandse GGZ dit opleidings- en ontwikkelingsfonds. Dit fonds werkt aan een sterke en evenwichtige arbeidsmarkt in de GGZ-branche. Bijvoorbeeld door vernieuwende activiteiten te stimuleren op het gebied van arbeidsmarkt- en personeelsbeleid. Het fonds initieert en financiert projecten, die bijdragen aan een evenwichtige ontwikkeling van deze arbeidsmarkt. Lees meer op de website van het O&O-fonds.
• Er zijn voor alle beroepen veel mogelijkheden voor opleidingen, zowel regulier als binnen een organisatie, zoals:
  • Gezondheidszorg psycholoog
  • Psychotherapeut
  • Klinisch psycholoog
  • Verpleegkundig specialist
  • Sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV)
  • Nurse practioner (NP)
  • Specialist ouderengeneeskundige (SOG)
  • Ervaringswerker
  • Woonbegeleider

Voorbeelden opleidingen:

• Overzicht opleidingen via Zorginspirator
• Overzicht opleidingen via You Chooz
• Voorbeeld opleidingen werken-leren

Zij-instroom