Eén persoon die 2 dagen per week in een onderzoeksfunctie in het ziekenhuis werkt en daarnaast 2 à 3 dagen per week als verpleegkundige. Zie hier de combifunctie, een functie binnen één bedrijf waarbij de werknemer meerdere petten op heeft. Jeroen Hendrikse, schrijver van het boek Combifuncties en voorzitter van de divisie Beeld en Oncologie in het UMC Utrecht, weet hier alles van. “Combifuncties creëren een extra dimensie op het niveau van betekenisvol werken”, schrijft hij in zijn boek.
Jeroen werkt al jaren in een combifunctie. “Ik werkte in de zorg als onderzoeker, maar was tegelijkertijd ook lid van het management”, vertelt hij. “Als leidinggevende zag ik meerdere teams waar plekken gevuld moesten worden, terwijl we op een andere plek in de organisatie geen vacatures hadden.” Zoals dat bij Jeroen gaat, ging er een lichtje aan in zijn hoofd: wat nou als we die plekken combineren en meer uit één persoon halen?
Dat betekent niet dat één persoon meer uren moet maken. Het betekent dat één persoon in twee functies werkt voor hetzelfde aantal uren als in één fulltime functie. “Teams kunnen elkaar goed aanvullen”, vindt Jeroen. “Want als ik als leidinggevende twee dagen per week meewerk op een afdeling, dan hoor en zie ik sneller dingen die verbeterd kunnen worden. Dat scheelt tijd in de overleggen waarin je die problemen normaal gesproken zou horen.” Combifuncties geven medewerkers volgens Jeroen een bredere kijk op de zorg. De combifunctie is in zo’n geval een extra verbindend element in het streven naar kwaliteit in de zorg.
Vacatures invullen
Stel, je hebt expertise nodig op meerdere plekken in de organisatie, maar de specialistische functie vult geen vijf dagen per week. Je hebt iemand nodig voor 0,4 fte, maar de sollicitant wil fulltime werken. Wijs je de sollicitant dan af, of kijk je naar een combifunctie? Jeroen: “Niet elk bedrijf kan het zich permitteren om fulltime een expert binnen te halen. Met een combifunctie wordt dat wel mogelijk.” Zeker bij lang openstaande vacatures en vacatures in schaarse functies is het volgens Jeroen belangrijk om een gewoonte te maken van het denken in combifuncties.
Jeroen schrijft in zijn boek dat er vaak een crisis nodig is om een verandering in gang te zetten naar een nieuwe manier van denken en werken. “Bestaande structuren en belangen houden de manier van werken in stand”, schrijft hij.
Combibaan, combifunctie, combirol: wat is het verschil?
Jeroen richt zich vooral op combifuncties: twee functies tegelijkertijd uitvoeren binnen hetzelfde bedrijf, maar in andere teams. Dat is iets anders dan een combirol, waarbij de taken en verantwoordelijkheden binnen één team vallen. Een combibaan is de derde mogelijkheid. Dit zijn twee banen bij twee verschillende bedrijven. Jeroen schrijft hierover in zijn boek: “Veel werkenden combineren een baan in loondienst met een baan als zelfstandige. In zorgorganisaties hebben veel medewerkers een combibaan door bijvoorbeeld werk in de directe patiëntenzorg te combineren met onderwijs geven aan een hogeschool.”
Een leven lang leren
Je doet een opleiding voor een zorgfunctie, solliciteert, gaat aan de slag en dan? Jeroen: “Wat is het perspectief van iemand die op 20-jarige leeftijd in de zorg gaat werken? Diegene moet door tot het pensioen. Blijf je dan al die tijd hetzelfde doen?” Combifuncties bieden de mogelijkheid tot learning on the job, schrijft Jeroen in zijn boek. “Ervaring en routine kunnen een nadeel zijn als de routine een veilige haven wordt en je minder openstaat voor veranderingen en verbeteringen.” Hij noemt nieuwe technologie en nieuwe medicijnen als voorbeeld. Artsen, apothekers en verpleegkundigen die vast blijven houden aan het verleden, bieden de patiënt minder mogelijkheden dan zorgprofessionals die wél openstaan voor verandering.
“Combifuncties geven de mogelijkheid om je op een natuurlijke manier binnen je werk door te ontwikkelen. Aan de ene kant heb je een bestaande functie waarvan je de kennis en vaardigheden beheerst. Aan de andere kant heb je een nieuwe functie waarbij je de kennis en vaardigheden nog niet of slechts deels beheerst”, gaat Jeroen verder. “Vaak sluit de nieuwe functie niet volledig aan bij de vooropleiding van de medewerker.” Om die ervaring wel op te doen, geeft hij een aantal opties:
- Een meester-gezelconstructie, waarbij een collega fungeert als leraar in het vak
- Cursussen en trainingen aanbieden aan de collega in de combifunctie
- Aansluiten bij een groepje van deskundigen aan wie laagdrempelig vragen kunnen worden gesteld
Een combifunctie inrichten in vijf stappen
Stap 1: de juiste mensen vinden
Hoe kom je er als leidinggevende achter welke medewerkers in je team zich kunnen en willen ontwikkelen naar een combifunctie? In het UMC Utrecht zijn gesprekken gevoerd met de medewerkers en is gekeken naar welke medewerkers voor welke projecten en functies in aanmerking komen.
Stap 2: ideeën onderzoeken voor combifuncties
Een fulltimevacature opknippen in twee delen is een van de oplossingen richting combifuncties. Ook lang openstaande vacatures en vacatures in schaarse functies bieden een goede mogelijkheid om een combifunctie mee te ontwerpen. Hoe groter een organisatie, hoe meer combirollen en combifuncties er mogelijk zijn. De meeste logische combifuncties bevinden zich vaak op de raakvlakken tussen de verschillende teams en tussen afdelingen.
Stap 3: de functie concreet maken
Een aspect waar medewerkers en leidinggevenden rekening mee moeten houden bij het ontwerpen van een geschikte combifunctie, is de belasting. Functies in de directe patiëntenzorg worden als fysiek en mentaal zwaar ervaren. Een combifunctie met beleidswerkzaamheden kan dan aantrekkelijk zijn om een ervaren medewerker voor het team te behouden. Combifuncties zijn makkelijker in te richten als de functies overlappen wat betreft opleidingseisen en type werkzaamheden.
Stap 4: zakelijke afspraken maken
Denk aan de verdeling van uren, het rooster, scholing en het contract. Het is belangrijk dat er niet aan de medewerker wordt getrokken vanuit beide leidinggevenden. De leidinggevenden moeten een reëel beeld hebben van de hoeveelheid werk binnen de combifunctie.
Stap 5: de belastbaarheid blijven bewaken
Een medewerker in een combifunctie moet een goede balans houden om te voorkomen dat het werk op beide plekken te veel wordt voor het aantal uren dat iemand werkt.
Jouw volgende vacature
Combifuncties kunnen ook buiten de zorg. Jeroen: “Kijk bijvoorbeeld naar een manager in de customer service die een paar dagen per week als contentmarketeer kan bijspringen voor het bedrijf. Of een digital marketeer die ook een paar dagen per week bij sales aan de telefoon hangt. Je moet je bij combifuncties afvragen: Wil je één superexpert? Of wil je mensen in een combifunctie zetten en zorgen voor meer werkplezier?”
Als laatste geeft Jeroen een tip aan bedrijven die op zoek zijn naar nieuwe collega’s: “De volgende keer dat je meerdere openstaande vacatures hebt, kijk dan of die vacatures samengevoegd kunnen worden tot meerdere combifuncties. Ga op zoek naar een leergierig persoon, niet naar het schaap met vijf poten. Zet bijvoorbeeld een open sollicitatie online, waarop mensen kunnen reageren die graag een nieuwe stap willen zetten of mensen die bij willen leren.”
